Landbouwsystemen & Maatschappelijke uitdagingen

Hoe zal de landbouw van de toekomst eruit zien? Of moeten we ons afvragen of er morgen meerdere vormen van landbouw zullen bestaan? Over één punt schijnt iedereen het eens. De landbouw zal duurzaam moeten zijn. Sommigen menen dat de hedendaagse landbouw, de conventionele landbouw, dat al is. Er worden namelijk al heel wat inspanningen geleverd om de teeltopbrengsten te verbeteren en tegelijkertijd zo min mogelijk beroep te doen op meststoffen en gewasbeschermers.
Maar verder doen zoals we vandaag bezig zijn zal toch onmogelijk blijken! Daar is een evidente reden voor: het huidig model verslindt teveel energie. Die energie is vooral noodzakelijk voor de productie van synthetische meststoffen zoals de stikstofhoudende meststoffen.
Daar komt nog bij dat de uitstoot van broeikasgassen te hoog is. We weten maar al te goed dat deze gassen aanleiding geven tot klimaatswijzigingen, die de talrijke biologische evenwichten bedreigen en ernstige rampen kunnen veroorzaken. Op wereldvlak is de landbouw verantwoordelijk voor een derde van de totale emissie aan broeikasgassen (Vermeulen et al., 2012). De oorzaken kennen we. Enerzijds is er het gebruik van minerale meststoffen, vooral de stikstofhoudende meststoffen. En anderzijds is er de niet-grondgebonden industriële veeteelt. Deze situatie is onhoudbaar, omdat een dergelijke veeteelt helemaal niet is afgestemd op de lokale grondstoffen. Ze strookt ook niet met onze bedoeling de milieuverontreinigingen door stikstof- en fosforlozingen een halt toe te roepen. Maar erger nog, de industriële veeteelt is een belangrijke bron van broeikasgassen. En dat kan onze
planeet niet meer hebben. De aarde is al oververhit!
Is er dan een oplossing? De biologische landbouw? Sommige regio's, zoals Wallonië, brachten het idee "Zéro Phyto" naar voren, maar dat werd al te snel vertaald in “honderd procent bio”. Is dit de te volgen weg? Wat denken de wetenschappers en de experten van duurzame ontwikkeling?
Blijkbaar is men het erover eens dat de landbouw duurzamer moet worden. Maar voor sommigen betekent dat “ecologisch gediversifieerde landbouw” en voor andere “intensieve ecologische landbouw”.
Hoe zal de landbouw in de gewenste richting kunnen evolueren? Wordt het mogelijk het gebruik van stikstofhoudende meststoffen drastisch te verminderen? Halen we voldoende rendement zonder pesticiden? Moeten we de niet-grondgebonden veeteelt vervangen door een minder intensieve, minder gecentraliseerde productie? Wat te denken van de wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen met betrekkingen tot selectie en genetische verbetering?
En ook al heeft men vandaag een afkeer van genetische gemodificeerde organismen (GGO’s), zal dat in de toekomst ook zo zijn met de nieuwe generatie GGO’s en met de verwachte vooruitgang op het gebied van de gentechnologie? Daar moet grondig over nagedacht worden door de beleidsmakers en ook door de landbouwers voor wie deze kwesties in de eerste plaats belangrijk zijn. Nochtans zal er niets veranderen wanneer het de burgers en de verbruikers ontbreekt aan de wil om te veranderen. Laten we aan de hand van het boek Landbouwsystemen & Maatschappelijke uitdagingen deze overweging samen maken. Het boek is bedoeld om gedegen en objectieve wetenschappelijke informatie aan te reiken omtrent de maatschappijbelangen van de landbouwsystemen.